Water
Aan & AfvoerKlus-cursus op het gebied van water aan – en afvoer. Ook worden er oplossingen gegeven voor een aantal veel voorkomende problemen, zoals verstopping en rioollucht.
Leg een waterleiding nooit op of in een ongeïsoleerde buitenmuur en altijd onder afschot. Een horizontale leiding moet namelijk heel licht schuin verlopen om het aftappen van het leidingstelsel mogelijk te maken. Als je buiten een waterleiding wilt aanleggen, moet je de leiding minstens 80 cm diep (vorstvrij) in de grond leggen.
Warm water
Warm water ontstaat doordat koud water door een warmwaterbron, zoals een combiketel, geiser of boiler, stroomt. Bij woningen aangesloten op de stadsverwarming stroomt warm water direct op aanvraag binnen. Het aanleggen van warmwaterleidingen verloopt op dezelfde manier als het aanleggen van koudwaterleidingen.
Waterleidingen aanleggen
Bijna alle aanvoerleidingen in het waterleidingsysteem zijn van roodkoper. In oude huizen kunnen nog loden leidingen voorkomen. Vervang deze dan door leidingen van roodkoper. Er bestaan twee soorten: half harde roodkoperen leidingen in diverse lengtes en zachtkoperen leidingen op rol.
Rood koperen leidingen zijn handig in het gebruik omdat ze gemakkelijk te solderen, te knellen en te buigen zijn . De halfharde leidingen buig je met een buigtang. De zachte , met beleid, met de hand. Zachtkoperen leidingen hebben wel als nadeel dat je niet zeker kunt zijn dat het uiteinde precies de juiste diameter heeft, juist omdat de leiding zo makkelijk te vervormen is. Bij het aanleggen van waterleiding met zachtkoper moet je dus gebruik maken van steunhulsjes die indrukken van de leiding en daarmee lekkage voorkomen. Gebruik ook dunne koperen verbindingsstukken, om zo de benodigde verhitting bij het solderen tot een minimum te beperken.
Naast roodkoper is kunststof een optie. Er zijn flexibele waterleidingen van tyleen verkrijgbaar. Tyleen is alleen geschikt voor transport van koud water. Je gebruikt het in de tuin en/of onder de grond. Tyleen leidingen zijn met kunststof knelfittingen aan elkaar te koppelen. Omdat het gebruik van kunststof leidingen nog geen algemeen goed is, beperken wij ons in deze woningweetjes klus curcus tot de aanleg van waterleiding met roodkoper.
Woningweetje !
Voorkom vastzitten , draai zo nu en dan de hoofdkraan en de stopkranen een klein beetje dicht en weer open. Zo voorkom je dat ze vast gaan zitten. Gebruik hierbij wat kruipolie. Tegenwoordig heb je ook kogel stop kranen met nylon binnenwerk die nauwelijks onderhoud behoeven.
Wateraanvoer
Koud leidingwater komt het huis binnen via de dienstleiding van het waterleidingbedrijf. Deze dienstleiding eindigt voorbij de hoofdkraan en de watermeter. Beide vind je in een put buitenshuis of in de ruimte onder de voordeurmat of in de meterkast. Door het dichtdraaien van de hoofdkraan kun je in een keer de totale watervoorziening in huis stop zetten. De hoofdkraan moet om veiligheidsredenen altijd vroeg toegankelijk zijn. De watermeter geeft het verbruik aan water weer. Voorbij de watermeter begint de huisinstallatie. Vaak splitst de leiding zich direct in twee of meer leidingen. Iedere leiding is voorzien van een stopkraan, zodat je de waterdoorlaat kunt afsluiten. Let bij installatie op stroomrichting van het water. Vaak wordt de stopkraan gecombineerd met een aftapkraan, zodat je, indien nodig, het water uit het betreffende leidingdeel kunt laten lopen (aftappen). Goede stop-en aftapkranen zijn voorzien van het KIWA – Keurmerk.
Voorwaarden aanleg waterleiding
Alvorens een waterleiding aan te leggen, maak je een plan van aanpak. Bedenk hoeveel meter leiding en welke verbindings- en bevestigings materialen je nodig hebt en schets het leidingen verloop. Zorg dat tussen de aan te leggen waterleiding en andere leidingen, zoals gas en elektra, afstand wordt gehouden.
Woningweetjes !
Moeilijk bereikbare plaatsen.
Voor aansluitingen in zeer lastige situaties, zoals achter inbouwapparatuur in de keuken, zijn flexibele aansluitslangen met gevlochten staaldraadmantel verkrijgbaar.
Aftappen
Zet bij het aftappen alle kranen in huis open. Hierdoor lopen de leidingen vlot leeg.
Isoleren Leidingen
Warmwaterleidingen moeten geisoleerd worden om warmteverlies en condens te voorkomen. Deze isolatie vermindert tevens geluidsoverlast. Ook koudwaterleidingen voorzie je daarom van isolatie.
Afblijven
Doe het zelven aan de waterleiding is toegestaan na de watermeter! Alle leidingen daarvoor zijn eigendom van het waterleidingbedrijf.
Keuze op de muur of in de muur.
Waterleidingen kunnen of op een muur vastgezet worden of in een wand worden weggewerkt. Als je leidingen in de muur aanbrengt, gebruik dan zo min mogelijk koppelingen.
Voordelen in de muur.
- Leidingen zijn uit het zicht.
- Minder kans op condensvorming
- Ruimte is makkelijk schoon te houden.
- Geen gevaar je te branden aan warmwaterleidingen
Nadelen in de muur.
- Je moet sleuven hakken of frezen in de wand.
- Reparaties of uitbreidingen zijn lastig om uit te voeren
- Lekkages openbaren zich minder snel en de bron is soms moeilijker te traceren
- Mantelbuis nodig ter bescherming
- Bij naderhand boren in de wand is er kans op lekkage
- Kans op geluidshinder
Voordelen op de muur.
- Je hoeft geen sleuven te hakken of te frezen
- Reparaties of uitbreidingen zijn makkelijker uit te voeren
- Minder kans op geluidshinder
Nadelen op de muur
- De leidingen zijn zichtbaar
- De leidingen verkleuren
- Condensvorming op de leidingen in vochtige ruimtes
- Gevaar je te branden aan de warmwaterleidingen
Woningweetje!
Controleer voor afronding van de aanleg, onder druk, of de leidingen waterdicht zijn. Doe dit bij leidingen in de muur voor het afdichten van de sleuven.
Mantelbuizen
Leidingen zetten uit en krimpen door warmwater transport. Daarom moet je mantelbuizen aanbrengen, daar waar leidingen door of in wanden of vloeren lopen. Hiermee voorkom je breuk van tegels of stucwerk en vervelende tikgeluiden bij het uitzetten en krimpen. Als mantelbuis wordt veelal een flexibele kunststof buis gebruikt.
Bevestiging van leidingen.
Om te voorkomen dat leidingen op de muur gaan doorbuigen of klapperen, moeten deze worden vastgezet met beugels of klemzadels. De diameter van de leiding en of er warm of koud water doorheen stroomt, bepalen de maximale afstand tussen de beugels of klemzadels. Bij bochten zet je de leiding altijd aan weerszijden op 15 cm van de bocht vast. De leidingen moeten ook in de beugels of klemzadels vrij kunnen uitzetten en krimpen. Met name bij aftakkingen en bochten, omdat hier de werking het grootst is. De beugel of de klemzadel moet dus iets ruimer zijn dan de koperen leiding.
Waterleidingen verbinden.
Waterleidingen worden samengesteld uit leidingen en verbindingsstukken. Verbindingen kun je solderen, knellen of schroeven. Leidingen die worden weggewerkt in de muur of op plekken waar je niet goed bij kunt komen, moeten met soldeerfittingen worden verbonden.
De meest voorkomende verbindingsstukken zijn
- Sok/mof om uiteinden van waterleidingen aan elkaar te koppelen
- Verloopstuk om twee leidingen met een verschillende diameter aan elkaar te koppelen
- Bocht: om een 45 graden of 90 graden bocht aan te leggen
- T-stuk om een aftakking te realiseren
- Kap: voor het afsluiten van een waterleiding
- Muurplaat; om een kraan en de bijbehorende leiding op een muur te bevestigen
Knelfittingen
Met knelfittingen maak je zonder solderen verbindingen in een waterleidinginstallatie. In knelkoppelingen zitten knelringen die zorgen dat de leiding bij het in elkaar draaien gekneld wordt, waardoor een makkelijk los of vast te draaien moeten zijn. De verbindingen maak je waterdicht met behulp van teflontape of hennep. Als je teflontape gebruikt, wikkel je dit een aantal keer overlappend en met de klok mee om het schroefdraad. Breek de tape af door aan het tape te trekken. Hierdoor trek je de tape direct strak om de schroefdraad. Draai vervolgens de verbinding vast. Let op: Niet te vast!! Net als bij knelfittingen kun je dan als de koppeling lekt, de verbinding nog iets aandraaien. Ook hennep wikkel je, net als teflontape, met de klok mee om de schroefdraad. Gebruik hierbij wat hennepvet of fitterskit. Hennep zet uit als het nat wordt; in het begin kan een koppeling dus nog iets lekken.
Woningweetjes!
Schroefdraad aan gladde leiding
Om een uiteinde van schroefdraad met een gladde leiding te verbinden. Deze stukken heten schroefbus of puntstuk.
Bramen verwijderen
Als je een koperen leiding afkort, verwijder dan niet alleen de bramen op de buis, maar ook die in de buis. Dit voorkomt een fluittoon en dat er metaaldeeltjes in het waterleidingsysteem komen.
Buigcorrectie
Bij het buigen van bochten is het verstandig de buiseinden aan beide kanten iets langer te laten, zodat correcties na het buigen mogelijk zijn. Zaag na afronding de buis op maat.
Lekkage voorkomen
Om lekkage te voorkomen mag er nergens spanning op de leidingen staan. Forceer dus nooit de leidingen naar een bepaalde richting als je ze bevestigt.
Buitenkraan aansluiten tegen bevriezing.
Als je een buitenkraan gaat monteren aan de buitenmuur, moet je maatregelen nemen tegen bevriezing van de leiding bij strenge vorst. Dit doe je door in de aanvoerleiding een stopkraan met een aftapkraan te monteren. Bij strenge vorst kun je het deel van de leiding naar de buitenkraan dan afsluiten en het water eruit laten lopen. Laat na het aftappen de buitenkraan open staan.
De aanleg stap voor stap
Ga bij de aanleg van een buitenkraan als volgt te werk.
- Draai de stopkraan van het leidingdeel waaraan je gaat werken dicht en tap de leiding af via een aftapkraan
- Teken op de buitenmuur precies af waar de buitenkraan en de leiding moet komen
- Boor iets schuin omhoog van buiten naar binnen door de gevel, een gat voor de waterleiding. Maak het gat zo groot dat er ook nog een mantelbuis om de leiding past.
- Zaag de bestaande, afgetapte waterleiding door en maak een aftakking met een T stuk
- Installeer de stopkraan gecombineerd met een aftapkraan met behulp van stukje buis aan het T-stuk
- Sluit een stuk pijp aan op de stopkraan en laat het uiteinde van de leiding met een kniestuk naar buiten komen
- Plaats op de kniestuk een laatste stukje leiding en soldeer de leiding aan de muurplaat.
- Zet de muurplaat vast
- Schroef de buitenkraan aan de muurplaat. Maak de schroefdraad iets ruw met schuurpapier en wikkel er voor een waterdichte verbinding teflontape of hennep om heen
- Zet de waterleiding met een beugel vast op de muur
- Dicht het gat voor de waterleiding door de gevel af met flexibele siliconenkit.
- Draai de aftapkraan dicht en open de stopkraan van het leidingdeel waaraan je hebt gewerkt. Test de buitenkraan.
Woningweetje!
Priktapkraan.
Met de priktapkraan kun je eenvoudig, zonder zagen of solderen, een extra tappunt maken in een bestaande roodkoperen waterleiding van 12 of 15 mm. De priktapkraan kan zowel in horizontale als verticale positie gebruikt worden en dus op elke gewenste plek geprikt worden. Ideaal voor bijvoorbeeld de aanleg van een kraan voor (af) was machine of een buitenkraan.
Waterafvoer
Het afvoeren van (afval)water gebeurt door de zogenaamde verticale standleiding. Deze loost het water via de grondleiding op het rioolstelsel buiten de woning. Een standleiding heeft aan de bovenkant een open verbinding met de buitenlucht voor de be- en ontluchting. De open verbinding zorgt ervoor dat er altijd water blijft staan in de sifons van de sanitaire toestellen. Zou je dat niet hebben en bijvoorbeeld het toilet op een verdieping doorspoelen, dan zou het water via de afvoerleiding in de standleiding naar beneden vallen. Het water zou dan werken als een soort zuiger, waarbij al het aanwezige water uit andere sifons wordt gezogen. Het effect van de stanksafsluiters werkt dan niet meer, met als gevolg dat er rioolstank vrijkomt.
Soorten afvoerleidingen
Tegenwoordig zijn de meeste afvoerleidingen van sanitaire of keukentoestellen gemaakt van KOMO-gekeurd polyvinychloride (pvc) Pvc- leidingen zijn in diverse maatvoeringen verkrijgbaar en kunnen eenvoudig met een zaag op maat worden gezaagd en lijm aan elkaar worden gekoppeld. Ze zijn relatief goedkoop, licht en makkelijk te verwerken.
Afvoerleidingen verbinden
Voor het verbinden van waterafvoerleidingen zijn diverse verbindingstukken, zoals bochten, T-stukken of sokken, verkrijgbaar. Het is belangrijk dat de waterafvoerleiding zo wordt aangelegd dat het (afval) water vloeiend weg kan stromen. Gebruik dus zo min mogelijk bochten en leg de leidingen aan onder afschot ( 5mm per meter). Sluit niet alle toestellen direct op de standleiding aan, maar pas hier en daar horizontale verzamelleidingen toe. Breng in het waterafvoersysteem een aantal ontstoppingsstukken aan. Die zorgen ervoor dat je op een eenvoudige manier de leiding kunt inspecteren, reinigen of , indien nodig, ontstoppen.
PVC – afvoerleidingen verbinden
- Zaag met een fijngetande zaag de leidingen haaks en op maat af en haal bramen en andere oneffenheden weg. Gebruik een hobbymes voor het ontbramen van de binnen kant; schuin de buitenkant af met een ronde vijl.
- Voorzie de leidingen van beetje wasmiddel en steek de buizen op proef in elkaar
- Markeer de verschillende onderdelen met een viltstift, zodat je ziet welke delen in elkaar gelijmd moeten worden en in welke stand.
- Maak de onderdelen vetvrij met pvc-reiniger
- Breng in de lengt richting van de buis, met een kwastje, hard pvc lijm aan en schuif de delen in elkaar. Houd de verbinding even vast en verwijder overtollige lijm met een doek. De verbinding is meteen vast. Niet meer draaien dus, anders krijg je lekkage. Zet de buizen niet te strak in elkaar omdat pvc nogal uitzet en krimpt. Neem in lange leidingen expansiestukken op, zodat er geen spanningen ontstaan.
Ppc- afvoerleidingen verbinden
Het koppelen van ppc-leidingen is gemakkelijk door de rubberen afdichtingsmanchet. Zeep het rubber licht in met afwasmiddel en schuif de te koppelen delen over elkaar. Ppc leidingen kun je ook op pvc-leidingen monteren. Doe dit zonder lijm. Maak voor koppeling wel eerst het pvc zoals bovenstaand omschreven schoon.
Afvoerleidingen bevestigen
Leidingen voor de waterafvoer zet je vast op de muur. Dit doe je met kunststof muurbeugels. Zorg dat de muurbeugels iets groter zijn dan de diameter van de leiding, zodat de leiding vrij in de beugels kan uitzetten en krimpen. Zorg er ook voor dat er geen spanning op de leidingen staat bij de montage. Als je afvoerleidingen door de muur of de vloer wilt voeren, moet je deze , net als bij aanvoerleidingen, voorzien van een mantelbuis. Als mantelbuis kun je een stuk leiding met een grotere diameter gebruiken.
Afvoerleiding aanpassen
Om bijvoorbeeld een ppc T-stuk in een bestaande leiding te plaatsen voor een aftakking, moet je een stuk uit de bestaande leiding zagen. Markeer het deel dat uit de leiding gezaagd gaat worden. Zaag met een fijngetande zaag dit deel uit de leiding. Ontbraam, indien nodig, de binnen – en buitenkant van de te gebruiken leidingen. Ontvet de punten ook. Voorzie vervolgens alle delen van wat afwasmiddel. Schuif het T – stuk op het bovenste buisdeel goed naar boven. Schuif daarna een steekmof op het onderste buisdeel. Om de verbinding af te maken, schuif je het T-stuk over de steekmof.
Problemen oplossen
Schuifmof
Om breuken of gaten in een afvoerleiding te repareren, gebruik je een schuifmof. Zaag het kapotte deel uit de leiding. Ontbraam en ontvet de uiteinden. Voorzie de delen van afwasmiddel en plaats de schuifmof tussen de buiseinden. Schuif de mof uit.
Woningweetje!
Verlengen. Verleng een afvoerleiding nooit met een buis met een kleinere diameter. Dit geeft bij de overgang grote kans op verstopping.
Sifon
Een sifon, ook wel stankafsluiter of waterslot genoemd, voorkomt dat rioollucht het huis binnendringt. Tussen elk sanitair of keukentoestel en de verzamel of standleiding moet een sifon zitten. Er bestaan diverse soorten sifons. Als een toestel langdurig niet wordt gebruikt, verdampt het water in de sifon. Er kan dan rioollucht in de woning komen. Gebruik deze toestellen dus regelmatig. Verstandig is ook om ze af en toe eens goed schoon te maken.
Verstoppingen
Probeer als de afvoer verstopt is deze eerst met een gootsteenontstopper te ontstoppen. Sluit de overloop van de wastafel of gootsteen af met een doek of tape, zodat er geen water en lucht kan ontsnappen. Zorg dat er wat water in de bak staat en zet de ontstopper op het afvoergat. Beweeg de steel enkele malen krachtig op en neer. Na een aantal keer pompen, is de afvoer vaak weer vrij. Als dit niet helpt, schroef je de sifon los en maak je deze grondig schoon. Als het water dan nog niet wegloopt zit er mogelijk verderop in de leiding een verstopping. Probeer dan met een ontstoppingsveer het vuil door te steken. Deze ontstoppingsveer steek je via de sifon in de afvoer. Je kunt ook proberen met een tuinslang met water de verstopping weg te spuiten. Houd bij laatstgenoemde methode wel een emmer bij de hand!!!!!.
Rammelen van waterleidingen
Het rammelen van waterleidingen wordt veroorzaakt door waterslag. Waterslag geeft een doffe tik door beweging in de leiding en ontstaat veelal door het te snel sluiten van een kraan. Je kunt waterslag verhelpen door de leidingen extra goed vast te zetten of door een waterslagdemper te plaatsen. Dit is een expansievaatje dat aan de leiding wordt gemonteerd en de drukverschillen in de leiding voor een deel compenseert. Een waterslagdemper wordt meestal bij de (af)was machine aansluiting geplaatst. Let op: een waterslag demper mag niet worden toegepast in een warmwatersysteem vanwege de verhoogde kans op bacteriegroei.
Woningweetje!
Slaolie tegen stank
Sifons die langdurig niet gebruikt worden, zoals een afvoer in de wasmachinebak, kun je vullen met slaolie. Slaolie blijft op het water liggen en verdamt niet. Zo voorkom je de nare rioollucht.